Viết bởi Claire Keller, Shidoin
Sự đối xung và thói quen sửa sai là những con vi-rút sinh sống ở trong Aikido. Trong suốt thời gian luyện tập vừa qua, chính bản thân tôi đã được gợi ý để dừng lại thói quen sửa sai người khác trong quá trình luyện tập, tôi đã rất cố gắng để luyện tập điều này (và tôi cũng đã có 1 vài thành quả khi rèn luyện điều này). Điều mà tôi khám phá được từ việc tập trung 100% tinh thần vào bản thân trong suốt quá trình luyện tập đã mở ra rất nhiều mà tôi thấy mình cần phải luyện tập. Còn khi tôi đưa sự tập trung của mình hướng ra phía ngoài, tôi đã đánh mất đi nhận thức về chính mình và thiếu đi tính thực tế, hiệu quả ngay trong đòn thế mà tôi đang thực hiện.
Thường xuyên, mỗi khi cảm thấy bản thân vướng mắc điều gì đó trong luyện tập aikido, tôi lại có xu hướng tìm kiếm những bạn tập khác để sửa sai họ như 1 cách để tự tìm lối thoát khỏi rắc rối mà tôi đang đối mặt. Nhờ đó, tôi sẽ cảm thấy thoải mái hơn mỗi khi đưa sự tập trung của mình về bạn tập, mỗi khi có ai đó ở bên cạnh mình. Điều trên không hề xảy ra khi tôi giữ sự tập trung vào chính mình, tôi cố gắng thử nhiều cách khác nhau để thực hiện 1 đòn thế, hoặc áp dụng kỹ thuật ukemi của mình một cách linh hoạt vào những tình huống trong luyện tập.
Tôi đã từng chia sẻ một bài viết về làm sao để cảm nhận và phản xạ chính xác nhất với tình huống mà mình đối mặt, điều này sẽ tạo ra thói quen cho chính người tập tự sửa những điểm sai cho mình và ngừng suy nghĩ lo lắng khi muốn hoàn thành một đòn thế nào đó. Duy trì ý thực tập trung vào bản thân chính là yếu tố quan trọng trong quá trình luyện tập để sao ta có thể phản ứng đúng chính xác theo những tình huống diễn ra trên thực tế, thay vì tự tạo ra những phản ứng thừa, không cần thiết.
Với vai trò là 1 uke, công việc của tôi là phải vờ như tôi không có chút ý niệm nào về đòn thế sắp tới, và phải phản xạ sao cho đúng với những điều thực sự xảy đến không thừa không thiếu. Nếu tôi thực sự muốn thể hiện với bạn tập rằng kỹ thuật của họ không hề hiệu quả, tôi có thể chỉ cho họ qua những mấu chốt cơ bản mà họ có thể chiếm lại ưu thế. Nếu cảm nhận thấy có cơ hội cho mình, tôi hoàn toàn có thể sẵn sàng ứng dụng kỹ thuật phản đòn, kaeshi waza, để thể hiện rằng trong đòn thế họ có sơ hở dù là nhỏ nhất.
Nhưng bằng việc chặn đứng bạn tập của mình, đặc biệt là khi tôi biết trước được việc gì sẽ diễn ra, thì lại hoàn toàn gây phản tác dụng. Bằng việc chống cự và ngăn chặn kỹ thuật của bạn tập, rõ ràng tôi đang chỉ thể hiện với họ rằng tôi biết nhiều hơn họ. Nhưng kể cả việc tôi biết nhiều kiến thức hơn, thì nó thực sử để làm gì? Ngắt lại đòn thế của người khác là không hề tích cực, đây là 1 sai lầm khi chúng ta lại nghĩ đây chính là phương pháp để làm bản thân tốt hơn dựa trên việc chứng minh mình là kẻ mạnh hơn.
Mặt khác, người uke cũng có xu hướng quá nhu theo hướng đi của nage. Ý của tôi là khi uke không tập trung 100% ý thức vào đòn đánh của mình (ngoại trừ trường hợp thực sự muốn giúp đỡ bạn tập hiểu được đòn thế). Điều này sẽ làm mất đi động lực đi lên của nage trong tập luyện. Vấn đề về đối xung và ngừng bạn tập thực sự là 1 chủ đề phức tập và luôn tiếp diễn trong quá trình tập luyện aikido. Cách duy nhất mà tôi tin rằng có thể xử lý được vấn đề này chính là ứng dụng các kỹ thuật ukemi kết nối chặt chẽ giữa hai người tập, tôi đặt tên cho điều này là sự kháng cự có tinh thần xây dựng giữa hai người. (Constructive resistance).
Điều này nghĩa là uke sẽ tấn công bằng tâm trí trống rỗng và không hề có sự dự đoán trước về cú ném sắp diễn ra. Người uke sẽ phải phản ứng theo đúng những gì xảy ra – chứ không phải theo những điều họ mong muốn, hay e sợ những gì sẽ diễn tiếp. Trong trường hợp trình độ của Nage vẫn còn chưa đủ, thì việc tuân thủ đúng các kỹ thuật ukemi sẽ giúp nage hiểu ra được đòn thế mà họ đang ứng dụng. Nhưng điều này cũng không có nghĩa là người uke thực hiện hộ đòn thế cho người bạn tập của mình. Điều này có nghĩa là người uke sẽ bám theo 1 cách phối hợp với nage và tạo điều kiện cho nage nỗ lực vượt qua khó khăn để thi triển đòn thế hiệu quả. Ukemi theo cách trên là phương pháp rất tuyệt vời để thử thách bản thân hướng tới tự nhiên hơn và thực tế hơn trong các đòn đánh. Hãy chấp nhận và vượt qua khó khăn sẽ tôi luyện con người bạn tốt hơn. Tư duy trước, tính toán trước kỹ thuật ukemi của mình chỉ làm cho bạn trở nên kém đi. Việc thường xuyên dừng đòn đánh của bạn tập chỉ là điều vô nghĩa mà thôi.
Cách mà tôi luyện tập thường ngày lại không phải là cách mà tôi đã nêu ở trên đây bởi vì tôi thường hay sợ rằng tôi có thể làm bạn tập của mình nổi cáu lên. Thi thoảng khi người ta bị cắt ngang đòn đánh, họ sẽ sử dụng đến cơ bắp, điều này sẽ dẫn đến chấn thương trong luyện tập.
Với vai trò là 1 nage, tôi phải bỏ qua được những điều mình muốn về kỹ thuật của mình. Tôi đang học cách để chào đón những vướng mắc nhỏ thay vì từ bỏ chúng. Trong bất kể một trường hợp nào, tôi cũng sẽ không bao giờ đổ lỗi về phía uke. Điều này nằm trong trách nhiệm của bản thân tôi và khi tôi nghĩ rằng nó xấu, thì những gì tôi tập trung đến thay vì hướng tới bản thân, tôi lại quá bận tân đến cách mà mọi người nghĩ về tôi ra sao. Điều này không hề có ích lợi gì.
Vậy nên, bất kể khi nào bạn cảm thấy khác biệt bên trong cơ thể và tâm trí của mình, bạn hãy trao cho mình 1 cơ hội để được nhìn sâu hơn về mình trong quá trình luyện tập. Bằng cách này, chúng ta có thể mài rũa lại nhận thức của mình và kiểm soát được cơ thể và tâm trí tốt hơn. Rồi qua thời gian, chúng ta có thể ứng dụng những phương pháp này để chuyển hóa aikido thành 1 cái gì đó là của riêng mình.
Dịch: Hiệp Nguyễn